Jak oszacować wydatek energetyczny?

Pracodawca ma obowiązek zapewnienia posiłków pracownikom wykonującym prace fizyczne, dla których w ciągu zmiany roboczej wydatek energetyczny organizmu wynosi powyżej określonej w przepisach liczby kalorii, innej dla mężczyzn i kobiet. Jak więc go wyliczyć?

W określonych sytuacjach pracodawca ma obowiązek wydawania pracownikom profilaktycznych posiłków i napojów. Wymóg ten wynika z art. 232 Kodeksu pracy, a szczegóły doprecyzowuje rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów.

O ile z napojami sytuacja wygląda dosyć prosto, to w przypadku posiłków pracodawca powinien oszacować wydatek energetyczny.

Zgodnie z § 3 ww. Rozporządzenia posiłki profilaktyczne należy zapewnić pracownikom, którzy podczas zmiany roboczej osiągają wydatek energetyczny organizmu:

powyżej 2000 kcal (8375 kJ) u mężczyzn i powyżej 1100 kcal (4605 kJ) u kobiet,
powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, wykonywane w pomieszczeniach zamkniętych, w których ze względów technologicznych utrzymuje się stale temperatura poniżej 10^oC lub wskaźnik obciążenia termicznego (WBGT) wynosi powyżej 25^oC,
powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, wykonywane na otwartej przestrzeni w okresie zimowym (od 1 listopada do 31 marca).

Metody określania wydatku energetycznego

Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy podaje trzy metody oceny kosztu energetycznego.

Kalorymetria bezpośrednia i pośrednia na podstawie pomiaru wentylacji płuc.

Kalorymetria bezpośrednia – wykonuje się w specjalnych kamerach kalorymetrycznych. Ze względów oczywistych nie nadaje się do stosowania na stanowiskach pracy.

Kalorymetria pośrednia – ocena wydatku energetycznego tą metodą sprowadza się do pomiaru objętości pobieranego przez organizm tlenu i wydalonego dwutlenku węgla, wyliczeniu ilorazu oddechowego i pomnożeniu objętości pobranego tlenu przez odpowiedni równoważnik energetyczny, którego wartości są podawane w tabelach, w wielu podręcznikach z tej dziedziny.

Metoda oparta na podstawie pomiarów zmian fizjologicznych podczas pracy, głównie częstości skurczów serca.

Ma zastosowanie jedynie w przypadku pracy dynamicznej, z zaangażowaniem dużych grup mięśniowych, przy małym statycznym obciążeniu mięśni i przy braku wpływu stresu cieplnego i obciążenia psychicznego pracownika podczas pracy. Może być opisana następującym wzorem: M = 4,0 · HR – 255, gdzie: M – jest kosztem energetycznym pracy, w W/m²; HR – jest częstością skurczów serca zmierzoną podczas pracy.

Szacunkowa, tabelaryczna.

Wartości określane są za pomocą szacunkowej metody chronometrażowo-tabelarycznej, odczytywane z tabel wartości wydatku energetycznego dla typowych czynności występujących w życiu codziennym i pracy zawodowej. Metoda szacowania wielkości wydatku energetycznego przy użyciu gotowych tabel jest obarczona dużym błędem i może być stosowana jedynie w szczególnych przypadkach.

Jak widać, nie są to proste obliczenia. Dlatego przy obliczaniu wydatku energetycznego warto skorzystać z usług doświadczonych ekspertów.

Źródło: CIOP-PIB