22 517 88 66
Każdy pracodawca ma obowiązek zapewnienia pracownikowi warunków pracy, które są zarówno bezpieczne, jak i higieniczne. W ramach troski o profilaktyczną ochronę zdrowia pracowników, ten obowiązek obejmuje nie tylko przestrzeganie powszechnie akceptowanych norm w tym zakresie, ale także uwzględnianie indywidualnych przeciwwskazań związanych ze zdrowiem lub preferencjami pracownika. Niezwykle istotnym elementem tej profilaktyki są badania lekarskie, które mają na celu ustalenie, czy pracownik jest zdolny do wykonywania swoich obowiązków w warunkach panujących na danym stanowisku pracy.
Obowiązki pracodawcy
Pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy, co wynika z Konstytucji RP (art. 66), prawa międzynarodowego oraz przepisów prawa pracy. Konkretnie, przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. określają szczegółowe obowiązki pracodawcy w tym zakresie, włączając orzeczenia lekarskie oraz badania lekarskie pracowników zgodnie z Kodeksem pracy.
W oparciu o wspomniane przepisy prawne, wyróżniane są trzy rodzaje badań profilaktycznych.
Badania wstępne
Badania wstępne są obowiązkowe dla osób przyjmowanych do pracy, pracowników młodocianych przenoszonych na inne stanowiska oraz innych pracowników przenoszonych na stanowiska z czynnikami szkodliwymi dla zdrowia lub warunkami uciążliwymi. Warto zaznaczyć, że zmiany w przepisach dotyczące wstępnych badań lekarskich pracowników zostały wprowadzone przez ustawę z 7 listopada 2014 r. o ułatwianiu działalności gospodarczej (Dz.U. z 2014 r. poz. 1662).
Zgodnie z nowelizacją art. 229 Kodeksu pracy od 1 kwietnia 2015 r., nie są poddawane wstępnym badaniom lekarskim osoby:
- a) ponownie przyjmowane do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o identycznych warunkach pracy w ciągu 30 dni po zakończeniu poprzedniego stosunku pracy z tym pracodawcą;
- b) przyjmowane do pracy u innego pracodawcy na to samo stanowisko w ciągu 30 dni po zakończeniu poprzedniego stosunku pracy, jeśli przedstawiają aktualne orzeczenie lekarskie potwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach określonych w skierowaniu na badania lekarskie, a nowy pracodawca stwierdzi, że warunki te odpowiadają tym na danym stanowisku pracy. Wyjątek stanowią osoby przyjmowane do pracy na stanowiska wyjątkowo niebezpieczne.
Badania okresowe
Wszyscy pracownicy podlegają okresowym badaniom lekarskim. Częstotliwość tych badań ustala każdorazowo lekarz w zależności od stanu zdrowia pracownika oraz warunków charakterystycznych dla zajmowanego stanowiska pracy.
Badania kontrolne
Podlegają im pracownicy w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.
Celem wstępnych badań lekarskich jest ocena, czy kandydat jest odpowiedni do pracy na określonym stanowisku. Ważne jest podkreślenie, że badania przeprowadzone przez pracownika w celu zatrudnienia u jednego pracodawcy nie mogą zastąpić badań wstępnych, które uwzględniają specyfikę konkretnego stanowiska i warunki pracy u innego pracodawcy. Szczególnie dotyczy to sytuacji, gdy stanowisko pracy niesie inne zagrożenia dla zdrowia niż stanowisko, na którym pracownik obecnie wykonuje swoje obowiązki.
Okresowe badania lekarskie mają na celu: profilaktykę i stanowią kluczowy element w wykrywaniu chorób zawodowych. W praktyce często zdarza się, że pracownicy zajmujący te same stanowiska otrzymują od lekarza zaświadczenia lekarskie z różnymi i czasem rozbieżnymi terminami kolejnych badań okresowych. Takie sytuacje są akceptowalne, ponieważ częstotliwość oraz zakres tych badań są ustalane przez lekarza odpowiedzialnego za opiekę profilaktyczną nad pracownikami. Decyzje te opierają się na wytycznych metodycznych dotyczących przeprowadzania badań, które zostały zawarte w załączniku do obowiązującego rozporządzenia regulującego badania profilaktyczne. Częstotliwość oraz zakres badań mogą być dostosowane indywidualnie do poszczególnych pracowników, uwzględniając ich stanowiska pracy oraz kondycję zdrowotną.
Lekarz wykonujący badanie profilaktyczne może rozszerzyć jego zakres o dodatkowe specjalistyczne badania oraz skrócić termin kolejnego badania, nawet wbrew wytycznym metodycznym, jeśli uzna to za konieczne dla dokładnej oceny zdrowia pracownika. To podejście jest potwierdzone również przez Departament Nadzoru i Kontroli Głównego Inspektoratu Pracy w piśmie z 14 stycznia 2013 roku dotyczącym stosowania opieki zdrowotnej przez pracodawcę. Wskazuje się, że zakres oraz częstotliwość badań są decydowane przez lekarza odpowiedzialnego za profilaktyczną opiekę zdrowotną, uwzględniając informacje o czynnikach szkodliwych i uciążliwych podanych przez pracodawcę w skierowaniu oraz zgodnie z zapisami „Wskazówek metodycznych w sprawie przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników”, będących załącznikiem do obowiązującego rozporządzenia.
Źródło: materiały CIOP i PIB
najbliższe szkolenia BHP
Zobacz też:
